Beroemd of belangrijk – Hoe het serieuze nieuws wordt ‘weggezelligd’

Een kwart van de baby’s zit gemiddeld twee uur per dag achter een schermpje en maar liefst 49% van de jongeren geeft aan dat ze liever nooit meer seks hebben dan nooit meer een smartphone. Schokkend, maar niet geheel onverwacht, want vooral de opkomst van sociale media heeft deze verslaving aangewakkerd. Sociale media zijn een manier om jezelf en anderen een podium te geven en de aandacht op iets of iemand te vestigen. We willen tegenwoordig goed voor de dag komen, presence is the key to success, en zo wordt sociale media ook gebruikt om een bepaald beeld te framen om de aandacht te krijgen: ‘Hot dog legs’ op Instagram, filters en lenzen op Snapchat, en foto’s op BeReal. Opvallend is dat Andy Warhol in 1968 het al had over het idee dat “In the future, everyone will be world-famous for 15 minutes”, niet wetende de socials dit mogelijk maken. 

Met sociale media en berichtgeving op de telefoon, is het tegenwoordig steeds lastiger om te zien wat nou authentiek is, wat er wel en niet in een bepaald frame geplaatst is daarmee dus ook lastiger om te achterhalen wat de essentie van zaken zijn. Op uitzondering van de Speld na dan. Daarom dat ik mij ook steeds vaker afvraag waar de grens ligt tussen wat nou nieuwswaardig is. Zijn dat zaken die je beroemd maken, of die daadwerkelijk maatschappelijk van belang zijn?

Weggezelligen 

De tendens van beroemd willen zijn, willen opvallen en een bepaald beeld willen schetsen van jezelf, meen ik ook op journalistieke platforms en in de politiek terug te zien en baart mij enigszins zorgen. Grote spraakmakende koppen die de lading niet dekken enerzijds, en provocerende foto’s of choquerende beelden anderzijds zien we dagelijks en lijken wij normaal te vinden. Denk aan de kop “VVD kraakt ‘linkse wolk’” in de Telegraaf of de uitspraak “Baudet is een verlengstuk geworden van Poetin”, gezegd door de minister van Defensie Kajsa Ollongren. Dat populisme in de politiek succesvol is, vind ik niet gek, maar daarmee zijn wij ook verslaafd geraakt aan en extra vatbaar voor sensationele koppen in het nieuws, zonder dat wij weten wat er nou precies wordt gezegd. 

We lezen en delen berichtgevingen die vol staan met roddels over BN’ers, maar schrijven of rapporteren nauwelijks nog over zaken die dringend onze aandacht vereisten. Deze zijn dan te ingewikkeld (het zou je maar moeite kosten om een tekst te begrijpen), te confronterend (het zoveelste bericht waarom we moeten stoppen met vliegen, terwijl je net een retourtje Ibiza hebt geboekt) en zijn daarmee niet zo gezellig. Het moet natuurlijk wel allemaal leuk blijven, anders kijken wij er niet naar. Weggezelligen noem ik dat. Een boodschap moet zachtjes gebracht zijn en het liefst heel leuk, anders bereikt het de lezers niet. Erg pijnlijk, maar niet gek dus dat de uitkomsten van het IPCC (2023) maar kort in het nieuws waren en dat de meesten al vergeten zijn dat de klimaatimpact op mensen en ecosystemen ingrijpender en desastreuzer zijn dan verwacht als ze het überhaupt hebben gelezen. Blijkbaar is de zin “Voor degenen die nu geboren worden zal het, tegen de tijd dat ze oud zijn, zeer ernstige gevolgen hebben” te heftig en confronterend en is het artikel te lang, waardoor deze in vergetelheid raakt door ‘nieuws’ dat wel de veel hits, views, likes en shares krijgt. Getuige dat het bericht van de NOS op Instagram over een Oranjefan die zijn middelvinger opsteekt naar de scheidsrechter op het WK meer likes krijgt (50.000+) dan het bericht over de baby die als enige van haar familie de aardbeving in Syrië overleefd (34.000+). Getuige dat de NRC afgelopen jaar meer schrijft over voetbal dan over de IPCC.

Terug naar de essentie

Bovenstaande vergelijkingen zijn helaas geen uitzonderingen. De klimaatramp die boven de toekomstige generatie hangt wordt weggezelligd door voetbal en politieke partijen krijgen aandacht door op het omstreden TikTok actief te zijn. Komen wij wel terug bij de essentie? Vinden wij onze weg terug naar wat er echt toe doet, zonder afgeleid te raken door spraakmakende video’s of berichten? Misschien dat we ooit verlangen naar de wereld die kunstenaar Banksy voor ogen zag: “In the future, everyone will be anonymous for 15 minutes.” Misschien dat de keerzijden van TikTok en sociale media zo dreigend worden, dat we er ooit eens mee stoppen, omdat we liever niet in een Chinese database willen staan. Misschien dat we dan een toekomst krijgen waarin de jonge generatie niet meer zo veel achter een schermpje zit en gekke dansjes doet om beroemd te worden. Een toekomst waarin de jeugd wel weer seks verkiest boven het lezen van de nieuwste roddel via de telefoon. Een tijdperk waarin zij weten wat er echt toe doet en wat belangrijk is, niet wat beroemd maakt. Misschien dat de baby’s van nu dan lezen dat al decennia lang wordt geschreven over de klimaatgevolgen waar het IPCC over schrijft, maar dat de generaties voor hen niet wilden zien hoe ingrijpend die gevolgen waren. Wellicht dat ze dan inzien hoe belangrijk zulke berichtgeving eigenlijk was en dat de nadruk daar op moet liggen. 

Door: Yashwanti

Bronnen

Bright. (23 maart 2023). “Smartphoneverslaving: Nederlanders missen liever seks dan telefoon.”RTL Nieuws. https://www.rtlnieuws.nl/tech/artikel/5373497/smartphoneverslaving-nederlanders-onderzoek-jongeren

NOS. (24 maart 2023). “Kinderen meer op scherm dan ooit, kwart van baby’s meer dan twee uur per dag.” NOS.nl https://nos.nl/artikel/2468642-kinderen-meer-op-scherm-dan-ooit-kwart-van-baby-s-meer-dan-twee-uur-per-dag

Nuwer, R. (8 april 2014). “Andy Warhol Probably Never Said His Celebrated “Fifteen Minutes of Fame” Line.” Smithsonian Magazine. https://www.smithsonianmag.com/smart-news/andy-warhol-probably-never-said-his-celebrated-fame-line-180950456/

VVD. (27 januari 2023). “Interview Telegraaf met Mark en Edith.” VVD. https://www.vvd.nl/nieuws/interview-telegraaf-met-mark-en-edith/

Oogjes, M. (24 februari 2023). “Baudet is een verlengstuk geworden van Poetin.” Op1. https://op1npo.nl/2023/02/23/frank-hendrickx-over-de-aivd-die-thierry-baudet-waarschuwde-voor-russische-spionnen/

Boehm, S. (20 maart 2023). “10 Big Findings from the 2023 IPCC Report on Climate Change.” World Resources Institute. https://www.wri.org/insights/2023-ipcc-ar6-synthesis-report-climate-change-findings

De Brugh, M. A. (2023, March 20). “Met elke toename van de opwarming zullen de negatieve effecten voor mens en planeet ‘escaleren’, zegt IPCC.” NRC. https://www.nrc.nl/nieuws/2023/03/20/met-elke-toename-van-de-opwarming-zullen-de-negatieve-effecten-voor-en-schade-aan-mensen-en-ecosystemen-escaleren-zegt-ipcc-a4159959

Smith, B. M. (6 september 2016). “The secrets of controlling your internet profile.” BBC News. https://www.bbc.com/news/business-49006256 

Schurer, E. (6 februari 2023). “Privacyrisico’s van TikTok – Wat slaat deze app over jou op?” VPNGids.nl. https://www.vpngids.nl/privacy/social-media/tiktok-privacy/

About Post Author

Yashwanti Puar

Thema’s zoals de maatschappij, globalisatie, mensenrechten en onrecht, (neuro)psychologie, ongelijkheid, ethiek en filosofie, duurzaamheid, geschiedenis, politiek en activisme staan veelal centraal in mijn artikelen en columns. Daarnaast lees ik graag kranten en boeken, ga ik graag naar het theater, kijk ik veel films en detectives ben ik altijd in voor een goed gesprek en een inhoudelijke discussie.

y.puar@students.uu.nl