Waarom we massaal onze stem moeten laten horen

Read Time:5 Minute, 20 Second

Het lijkt tegenwoordig alsof iedere (actie)groep aan het demonstreren of staken is. Zo protesteerde Extinction Rebellion Nederland eind februari op en rondom de A12 in Den Haag tegen de jaarlijkse €17,5 miljard subsidie die de overheid geeft voor fossiele brandstoffen, ten koste van het milieu. Dat is maar liefst €48 miljoen subsidie per dag! Ook is het vandaag Internationale Vrouwendag, waarbij de aandacht gaat naar emancipatie, vrouwenrechten, femicide en de loonkloof.

Staken is uiteraard niet alleen van deze tijd. In de geschiedenis zijn er talloze voorbeelden van verzet. Eén van de meest opvallende acties in Nederland is volgens mij niet die van bovenstaande, daarover later meer, maar de Februaristaking van 1941. Ruim tachtig jaar geleden, ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, hadden Amsterdammers het lef om in grote getalen te staken nadat de nazi’s ongeveer vijfhonderd joden hadden opgepakt tijdens de razzia. Arbeiders uit Amsterdam en omstreken keerden zich tegen het geweld van de Duitse bezetter en pamfletten met daarop “beseft de enorme kracht van uw eensgezinden daad! Staakt! Staakt! Staakt!” werden verspreid en vormden de leidraad voor het enige openlijke verzet tegen de Jodenvervolging. Wat de actie bewonderenswaardig maakt, is dat deze plaatsvond toen er een stakingsverbod van kracht was en er geen rechter was om naartoe te stappen of wet om je op te beroepen als demonstrant.

Tegenwoordig is het recht tot vergadering en betoging een Nederlands grondrecht en beschermt Artikel 12 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden het recht tot vereniging. Het is namelijk een groot goed dat burgers in een democratie zich kunnen verenigen en hun meningen kunnen betogen. Of je het nou eens bent met wat mensen denken of niet, burgers moeten zich kunnen verzetten en hard maken voor dat wat zij belangrijk vinden. Verandering ontstaat nimmer wanneer je je conformeert aan de status quo.

Demonstratierecht onder druk

De laatste tijd gaat het in het nieuws regelmatig over dat het demonstratierecht onder druk staat. Enkele klimaatactivisten die opriepen om naar de A12-blokkade te komen, waren namelijk een paar dagen vóór het protest door de politie opgepakt vanwege opruiing. Ook met de komende blokkade in het verschiet zijn demonstranten door de politie geïntimideerd. Daarnaast is het feit dat er veel minder arrestaties waren ten tijde van de boerenprotesten dan bij klimaatprotesten. Deze manier van ingrijpen door het Openbaar Ministerie kan worden gezien als intimidatie en zou toekomstige vreedzame actievoerders kunnen ontmoedigen. Ten slotte beroepen burgemeesters zich volgens de Nationale Ombudsman te vaak op het maken van een belangenafweging en keuren zij demonstraties te vaak af, omdat deze niet zouden zijn aangekondigd, terwijl dat géén vereiste is. Dit kan resulteren in een grove inperking van het recht op demonstreren en vormt een gevaar voor onze democratie.

Een andere inperking van het demonstratierecht is de recent aangenomen motie, waarin de Tweede Kamer aan de regering vraagt om te onderzoeken of er strengere eisen gesteld moeten worden aan belangenorganisaties om naar de rechter te kunnen stappen. Als de motie wordt aangenomen, zou het in de toekomst lastiger zijn voor actiegroepen en belangenorganisaties, zoals Amnesty International en Greenpeace, om te procederen. Volgens de meerderheid in de Kamer is het namelijk niet wenselijk wanneer belangenorganisaties opkomen voor de rechten van individuen. Ik denk zelf dat de meerderheid, bestaande uit onder andere de SGP, BBB, VVD en CDA, bang is dat actiegroepen de overheid ter verantwoording roept jegens haar eigen besluiten. Het College voor de Rechten van de Mens is van mening dat de inperking ook de bescherming van de mensenrechten in het geding brengen. Organisaties die opkomen voor bijvoorbeeld het etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee en dat Shell zich houdt aan de klimaatdoelen van Parijs, moeten naar de rechter kunnen stappen. Dat is zowel in het belang van de burger als de democratie.

Juist door dit soort moties groeit het belang en besef om je uit te spreken over hetgeen wat jij belangrijk acht. Helemaal wanneer je weet dat negen stakers in 1941 het verzet tegen het geweld jegens de medemens met de dood hebben bekocht. Al helemaal wanneer je weet dat duizenden Palestijnen en Iraniërs met gevaar voor eigen leven, dag in dag uit, op de barricades staan.

Laten wij een voorbeeld nemen aan de Februaristakers en iedereen die zich verzet tegen de Iraanse zedenpolitie. Verenigde individuen kunnen echt wel een verandering teweeg brengen, getuige Rosa Parks die het begin vormde van protesten tegen de rassensegregatie. De voorbarige arrestaties van de klimaatactivisten in februari hebben ertoe geleid dat juist meer mensen de straat op gingen, ook in solidariteit met de arrestanten. Zo verwacht Extinction Rebellion óók weer meer demonstranten. Ik denk dat dit precies de kracht is van jezelf uitspreken en van protesteren. Dat is iets wat we allemaal kunnen, en misschien ook wel moeten, al is het omdat het nu nog kan en mag. Protesteren is in Nederland immers een recht, en geen privilege.

Door: Yashwanti

Bibliografie:

Binnenlandredactie. (30 januari 2023). Extinction Rebellion kondigt nieuwe blokkade A12 aan. AD.nl. https://www.ad.nl/binnenland/extinction-rebellion-kondigt-nieuwe-blokkade-a12-aan~a24660ef/

Schrijver, C. (24 februari 2023). Komende zes weken stakingen in het streekvervoer als werkgevers niet over de brug komen. FNV. https://www.fnv.nl/nieuwsbericht/sectornieuws/vervoer/2023/02/komende-zes-weken-stakingen-in-het-streekvervoer

Nationaal Archief. (2023). Februaristaking (1941). Nationaal Archief. https://www.nationaalarchief.nl/beleven/onderwijs/bronnenbox/februaristaking-1941

Gemeente Amsterdam Stadsarchief. A. (2023). De razzia’s van 22/23-02-1941. Stadsarchief. https://www.amsterdam.nl/stadsarchief/themasites/razzia/

De Nederlandse grondwet. (2023). Artikel 9: Vrijheid van vergadering en betoging. Nederlandse Grondwet. https://www.denederlandsegrondwet.nl/9353000/1/j9vvkl1oucfq6v2/vgrnbkb31dzy

European Union Agency for Fundamental Rights. (23 januari 2023). Artikel 12 – De vrijheid van vergadering en vereniging.European Union Agency for Fundamental Rights. https://fra.europa.eu/nl/eu-charter/article/12-de-vrijheid-van-vergadering-en-vereniging

NOS. (22 februari 2023). Kamer wil onderzoek: namens wie spreken milieuclubs bij de rechter?

NOS.nl. https://nos.nl/artikel/2464752-kamer-wil-onderzoek-namens-wie-spreken-milieuclubs-bij-de-rechter

NOS. (31 januari 2023). Toezichthouder mensenrechten na arrestaties: demonstratierecht onder druk. NOS.nl. https://nos.nl/artikel/2461947-toezichthouder-mensenrechten-na-arrestaties-demonstratierecht-onder-druk

Amnesty International. (12 september 2022). Rapport over demonstratierecht in Nederland. Amnesty International. https://www.amnesty.nl/wat-we-doen/demonstratierecht-in-nederland/rapport

About Post Author

Yashwanti Puar

Thema’s zoals de maatschappij, globalisatie, mensenrechten en onrecht, (neuro)psychologie, ongelijkheid, ethiek en filosofie, duurzaamheid, geschiedenis, politiek en activisme staan veelal centraal in mijn artikelen en columns. Daarnaast lees ik graag kranten en boeken, ga ik graag naar het theater, kijk ik veel films en detectives ben ik altijd in voor een goed gesprek en een inhoudelijke discussie.

y.puar@students.uu.nl