Vanavond om acht uur dompelt Nederland zich onder in de jaarlijkse twee minuten stilte. Daarom schrijft Yashwanti vandaag over oorlog en herdenking, specifiek over de oorlog die nu gaande is in Oekraïne. Een verhaal over (on)menselijkheid in de oorlog, dat je niet wil missen.
Het is vandaag 4 mei. De dag van de Nationale Dodenherdenking, waarbij Nederland met twee minuten stilte alle slachtoffers – burgers en militairen die stierven in oorlogssituaties en vredesoperaties – sinds de Tweede Wereldoorlog herdenkt. Echter is die herdenking bij mij niet beperkt tot twee minuten per jaar. Integendeel. Meerdere keren per week is mijn hoofd bij oorlog, bij vrede, bij onzekerheid en willekeur. Ik vraag mij af wat het met de mensen doet, wat er met hen gebeurt en wat er in hun hoofd omgaat. Hoewel de laatste overlevenden van de Tweede Wereldoorlog nog leven en er overal ter wereld levende slachtoffers van oorlogen zijn, worden deze vragen helaas zelden beantwoord.
Aan het begin van de Russische inval in Oekraïne bracht het nieuws en het internet allerlei verontrustende beelden naar buiten. Beschoten ziekenhuizen. Verscheurde gezinnen. Hele buurten en groepen mensen die wekenlang in schuilkelders vastzaten in angst op wat hen wellicht te wachten stond. Achtergelaten huisdieren die niet gered konden worden. Allemaal evenzo dramatisch, heftig en impactvol. Maar wat ik nog het meest heftige beeld vond, was een Oekraïense vrouw op leeftijd die naar een jonge Russische soldaat liep, die aan het eind van de straat waar zij woonde stond te posten. Ondanks dat ze in zeer verschillende tijden opgroeiden, spreken ze dezelfde taal en zijn ze in deze situatie beland. Ze zei tegen hem: ‘Neem deze zaadjes en stop ze in je jaszak, zo zullen in ieder geval zonnebloemen groeien waar je sterft.’ Zonnebloemen zijn namelijk de nationale bloemen van Oekraïne.
Stoer en heldhaftig van haar, zou je denken. Maar ik heb na het zien van de beelden nachten wakker gelegen van wat ik op mijn schermpje zag. En in het bijzonder gaat het om de soldaat. Ik geloof dat er in een oorlog geen winnaars zijn. Niemand wil het echt, niemand wordt er honderd procent beter van, maar toch zijn wij mensen er ontzettend ‘goed’ in. In het filmpje beheerst de soldaat zich. Reageert zo politiek-correct mogelijk op wat de oudere vrouw zegt, maar stiekem denk ik dat hij zich net zo ellendig over de situatie voelt als zij dat doet. Dat hij er nog zo min achter staat als dat hij doet blijken. Hoe lijnrecht zij misschien tegenover elkaar staan, hoe dichtbij ze misschien hadden kunnen zijn.
Wellicht had hij allemaal dromen en passies, die hij nu niet kan najagen, omdat hij in dit conflict terechtgekomen is. Misschien had hij haar even willen omarmen, of op zijn minst een bemoedigende schouderklop willen geven en zeggen dat het allemaal goed komt.
Ik vraag mij af wat er met hen gebeurt is, vijftien maanden later. Hoe zien hun levens eruit? Hebben zij elkaar nog gezien? Of vastgehouden? Voelt zij nog steeds wrok jegens hem? Neemt hij het haar kwalijk? Hebben zij wellicht tegen elkaar uitgesproken dat ze beiden de mens in elkander zien? Of is het enige wat van de soldaat nog over is een handjevol bloeiende zonnebloemen? Zonnebloemen keren zich naar de zon toe en wenden zich af van de duisternis. Een kunst die wij mensen nog niet meesteren.
Average Rating