Read Time:6 Minute, 43 Second
De tweede dag in deze themaweek staat in het teken van bloeien binnen het schoolsysteem. Hiervoor schreef Yashwanti over Sam, een jongen die flink heeft moeten leiden binnen dit systeem. Het is een mooi en indringend stuk geworden, dat je zeker niet wil missen.
Hoewel deze themaweek gaat over bloeien, mag er van mij ook flink wat aandacht gaan naar hen die dat vanwege verschillende redenen niet kunnen. Dit verhaal gaat over Sam, 22 jaar en bijna klaar met zijn dubbele bachelor aan de Universiteit Utrecht. Jaren geleden heb ik Sam leren kennen als een energiek, spontaan en ontzettend nieuwsgierig persoon. Een groot contrast met hoe hij op de basisschool was; een noodgedwongen timide jongen, een aangeleerde kameleon. Als er een WK op eieren lopen zou zijn, zou hij al lang en breed op nummer één staan en de gouden plak voor het vermijden van conflicten staat in dat geval al jaren op zijn naam. Hij durfde niet zijn eigen zelf te zijn, omdat dat niet paste in het klimaat van de basisschool en omdat zijn gedrag ontmoedigd werd. In plaats van dat de school hem een mogelijkheid tot bloeien gaf, werd hij bang en terughoudend en in mijn ogen de dupe van het schoolsysteem. Om te kunnen bloeien heb je een gezonde voedingsbodem nodig. En dat is het huidige schoolsysteem helaas verre van.
Het systeem was voor Sam de grote boosdoener die hem weerhield een kind op de basisschool te zijn. Kinderen staan erom bekend een levendige fantasie te hebben, geen blad voor de mond te nemen en openlijk uiterst nieuwsgierig te zijn. Zo was Sam ook. Ten minste, voordat hij te maken kreeg met dag in dag uit je mond houden, stil zitten, luisteren naar de juf of meester en domweg volgen wat zij zeggen. Het leukste van alles vindt Sam nieuwe dingen leren. Dat veranderde toen hij met het schoolsysteem te maken kreeg. Een mal die volwassenen hebben gemaakt om kinderen in een harnas te jagen en iedere vorm van leergierigheid, uniek-zijn en creativiteit uit te roeien. Althans, dat zijn de onbedoelde gevolgen ervan. We willen uiteraard dat kinderen slimme en ontwikkelde wezens worden, maar zonder dat we het doorhebben creëren wij volgzame schaapjes die alleen kunnen presteren wanneer zij niet zelf nadenken en alles minutieus volgen.
Van jongs af aan wordt alles wat kinderen doen via vaste lijstjes geïnterpreteerd en niets wordt aan de verbeelding overgelaten. Toen Sam niet wilde kleien omdat hij het vies vond ruiken (die blauwe klei), werd hij bestempeld als een vierjarige die niet goed luisterde. Wanneer hij buiten de lijntjes van een kleurplaat tekende, werd hij gezien als iemand die een taak niet kon afmaken, terwijl hij het nut er niet van in zag om zoiets te kunnen. Hij werd beschouwd als een kind dat niet kon samenwerken, aangezien hij niet in het poppenhuis wilde spelen omdat hij het verdomde om vadertje te zijn. Hij kon volgens de juf niet goed rekenen omdat hij niets van de staartdeling begrijpt (het volgen van een trucje werkt voor hem niet en is naar mijns inziens volstrekt onlogisch), terwijl hij ook zijn eigen manier had om tot een juist antwoord te komen. Het ergste vind ik nog dat Sam geen vragen meer durfde te stellen aan leerkrachten, omdat zij hem irritant vonden. ‘Daar heb je Sam weer met al zijn vragen’.
Je voelt het al aankomen; Sam voldeed niet aan de leercurve voor een standaard kind (wat is dat überhaupt?), kreeg mede doordat het middelbare schooladvies was vastgesteld op het beroep van zijn ouders een te laag voorlopig advies en zijn capaciteiten werden uitgedrukt in zesjes, in plaats van zijn nieuwsgierige vragen naar hoe iets nou precies in elkaar zit. Zijn Cito Score representeerde niet zijn kunde, want aan intelligentie lag het niet. Sam scoort bovengemiddeld op IQ- en EQ-toetsen, maar zijn cijfers op school en zin in leren verminderden met de dag. Doordat hij niet gehoord werd door leerkrachten, van meet af aan een stempel heeft gekregen en omdat alles in cijfers moet worden uitgedrukt zonder echt te kijken naar het kind, wordt Sam vanaf zijn achtste depressief en ziet hij zelfs het leven niet meer zitten.
Weg met ‘het systeem’
Over het algemeen heeft de basisschool van alles te bieden voor kinderen die een beetje buiten de boot vallen. Hoewel wij doorgaans denken dat dit maar een paar leerlingen in een klas zijn, ben ik van mening dat merendeel van de kinderen buiten de vaste hokjes past. Het probleem zit hem volgens mij namelijk in het feit dat ‘het gros dat binnen de boot valt’ zich zo hebben aangepast aan het klimaat van de school dat wij niet eens meer doorhebben dat zij zich zo hebben moeten aanpassen.
Het gevolg is dus dat vier- en vijfjarigen in groep 1 en 2 de meest fascinerende en vaak wetenschappelijke vragen stellen als ‘waarom is de lucht blauw?’ en ‘waarom heb ik vingers?’, maar dat deze vragen niet gehoord worden omdat daar geen ruimte voor is op een gemiddelde basisschool. Dit resulteert in dat scholieren op de middelbare school al helemaal geen vragen meer stellen, het minimale doen wat van hen gevraagd wordt en er dus ieder jaar duizenden jongvolwassenen de wijde wereld in trekken zonder ergens maar een vraagteken bij te zetten.
Het gekke vind ik boven al dat creativiteit er van jongs af aan wordt uitgeslagen, mede omdat je niet buiten de lijntjes mag kleuren, maar dat de maatschappij hen prijst die zichzelf juist wél kunnen en durven zijn. We benadrukken dat het belangrijk is dat je uniek bent, dat je je eigen pad moet durven kiezen, maar de mogelijkheid tot bloeien wordt al op jonge leeftijd haast onmogelijk gemaakt. Sterker nog, degene die ervoor kiezen om niet binnen de lijnen te kleuren, zijn degenen die wij prijzen om hun zijn. Het getuige van een sterk karakter. Hoe verwarrend en dubbel wil je het voor kinderen maken?!
Sam ging zich in de tijd dat hij geen vragen meer mocht stellen steeds meer terugtrekken en zo ‘onzichtbaar mogelijk’ opstellen in de klas. Wat het voor hem nog moeilijker maakte is toen docenten eenmaal door hadden dat hij wel degelijk slim genoeg was om zonder moeite door de basisschool heen te fietsen. Hierdoor gingen leerkrachten nog minder aandacht aan hem schenken, ‘want hij komt er toch wel’, terwijl hij die meer en meer nodig had. Volgens Sam is het vooral gemakzucht. Docenten snappen dat een kind met een IQ van 80 zich niet kan aanpassen naar het gemiddelde van de klas, maar ze vragen wel aan een kind met een IQ van 160 om zich aan te passen, terwijl het net zo moeilijk is voor die laatste als voor de eerste, alleen uit het zich anders.
Om meer kinderen van jongs af aan te kunnen laten bloeien, moet er dus meer aandacht gaan naar hun nieuwsgierigheid, niet naar hun conformiteit. Als ze interessante vragen hebben, ga daar op in. Wek en vergroot hun curiositeit. Laat cijfers, of het beroep van de ouders, niet een leidraad zijn voor de kinderen en kijk naar wat zij daadwerkelijk nodig hebben. Stop kinderen niet in hokjes, maar zet deuren open.
Met Sam gaat het tegenwoordig beter dan op de basisschool. De middelbare school was pittig, maar op de universiteit heeft hij meer groeimogelijkheden, worden zijn vragen wel gehoord en zit hij bij meer gelijkgestemden. Toch is het schoolsysteem hier nog steeds gericht op ‘gemiddelde’ studenten. Zo mag hij niet al zijn vakken op zijn cijferlijst zetten, nu hij meer dan 240 EC heeft behaald. In de kleine lettertjes van het systeem zit er dus weldegelijk een maximum aan ‘een leven lang leren’. Voor diegene die zich zorgen maakten omdat hij op zijn achtste al een depressie had; die heeft hij nogsteeds. Hij weet het beter te managen en heeft manieren gevonden om wel te kunnen bloeien, maar moeilijk zal het hoogstwaarschijnlijk altijd wel blijven, mits het systeem niet verandert. Al zijn problemen zijn namelijk het gevolg van hoe het systeem in elkaar zit.
Happy
0 %
Sad
0 %
Excited
0 %
Sleepy
0 %
Angry
0 %
Surprise
0 %
1
0
Average Rating